Koklear İmplant
Koklear İmplant (Biyonik Kulak)
Koklear implant veya diğer bir deyişle biyonik kulak; doğuştan hiç işitemeyen çocuklar veya sonradan işitmesini tamamen kaybeden yetişkinlerin iç kulağına ameliyatla yerleştirilen çok hassas ve özellikli bir cihazdır. 1961 yılında ABD’de ilk defa takılmış, yıllar içinde tüm dünyada oldukça yaygınlaşmıştır ve ülkemizde de yaklaşık 25 yıldır başarı ile uygulanmaktadır.
Toplumda ‘Biyonik Kulak’ olarak da bilinen Koklear İmplant, işitme cihazlarının kullanılması sonucundan fayda görmeyen veya menenjit gibi hastalıklar sonrası işitmesini kaybetmiş kişilerde acilen uygulanan cerrahi müdahale ile takılan bir iç kulak işitme protezidir. Biyonik kulak sistemi iki bölümden oluşur. Birinci bölüm; operasyonla iç kulağa yerleştirilen implantın iç kısmı diğeri ise operasyondan sonra yaklaşık 4-6 hafta sonrası takılan dış kısımdır. Sesler, dış parçadaki mikrofon tarafından alınır ve ses enerjisi işlemlenerek elektrik enerjisine dönüştürülür. İmplantın, kokleada (salyangoz) bulunan elektrotlarına bir dizi elektriksel uyarı yollanır. İşitme sinirine ulaşan bu uyarıları beyindeki işitme merkezine iletilip, değerlendirilir.
Koklear implant nedir ve nasıl çalışır?
Koklear implant iç ve dış olmak üzere 2 ana parçadan oluşur. İç parçanın elektrotlardan oluşan kısmı iç kulak (salyangoz) içine kıvrılarak ve mıknatıs özelliği olan kısmı ise kulak arkası cilt altına yerleştirilir. Dış parça ise hoparlör ve işlemciden oluşur ve klasik işitme cihazlarına benzer. Çalışma mekanizması çok özgündür, dış parça işlemcisi sesi elektrik uyarısına dönüştürür ve bu uyarı elektrot aracılığıyla iç kulağa ve dolayısıyla işitme sinirine ulaştırılır.
Koklear implantın işitme cihazından farkı nedir?
İki cihaz birbirine hem çok benzer hem de çok farklıdır. Her ikisinin de sesi toplayan bir ünitesi vardır. İşitme cihazı sesi istenilen frekanslarda yükselterek dış kulak yoluna yönlendirir; yani esas olarak sesi yükselterek işitmeyi artırır. Koklear implant ise topladığı sesi iç kulağa ve dolayısıyla işitme sinirine elektriksel uyarı olarak gönderir. Bu nedenle sesi daha etkin bir şekilde iç kulağa yönlendirir.
Her işitmeyene koklear implant takılır mı?
Hayır, sadece uygun endikasyonlu kişilere takılır. İki kulağı da hiç duymayan veya çok ileri derecede işitme kaybı olanlar ve işitme kaybı iç kulaktan kaynaklanan hastalara takılır. En önemli endikasyon doğuştan hiç duymayan çocuklar ve işitmesini sonradan tamamen kaybeden yetişkinlerdir.
İşitmeyen çocuklara koklear implant ne zaman takılır?
Doğuştan işitmesi olmayan çocuklar tespit edilir edilmez işitme rehabilitasyon programına alınır. Yapılan değerlendirmeler ve işitme cihazı uygulamalarını takiben en ideal 1 yaş civarında implant takılır. İmplantın takılmasının geciktirilmemesi çok önemlidir, çünkü beyin işitme merkezinin yeterli ve doğru uyarıları alıp gelişmesi 1-4 yaş arasında gerçekleşmektedir. Bu zaman kaçırılırsa beynin doğru bir şekilde gelişme olasılığı çok azalır ve bu süreden sonra takılan implantın yararlı olma olasılığı çok düşük olur. Doğuştan işitemeyen ve dolayısıyla konuşması hiç gelişmemiş bir yetişkine koklear implant takılmasının hiçbir yararı yoktur, çünkü beyinde işitme merkezi gelişmemiştir.
Ülkemizde koklear implant programı ne durumdadır?
2004 yılında ülke çapında başlayan yenidoğan işitme tarama programı sayesinde yenidoğan işitme kaybı erken tanı almaya başlamış ve tedavisinde koklear implant etkin bir şekilde kullanılır olmuştur. Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanan bu program çerçevesinde tüm Türkiye’de yeni doğan bebeklere işitme testi uygulanmaktadır. Ülkemizde halen yeni doğan bebeklerin %90’ınına ulaşılabilmektedir ve bu oran gelişmiş ülkelerin çok üzerindedir. Yeni doğan bebeklere doğduktan sonraki 3 gün içinde doğumevlerinde/ hastanelerde veya en geç 15 gün sonra otomatik ABR denilen test uygulanmaktadır. Bu test tecrübeli ellerde saniyeler içinde yüksek doğruluk oranı ile gerçekleştirilmektedir. Testten kalan yani işitme problemi tespit edilen bebekler daha ileri test ve değerlendirmeler için referans merkezlerine yönlendirilir.
Koklear İmplant (Biyonik Kulak) tatbiki öncesinde nasıl bir hazırlık yapılır?
İmplant cerrahisi düşünülen hastanın işitme kaybı tetkik edilir ve işitme cihazlarından fayda görüp görmediği takip edilmeye başlanır. İç kulağın ve orta kulağın bu cerrahiye uygun olup olmadığına bakmak için hatta işitme sinirinin olup olmadığını kontrolü için radyolojik incemeler yapılır. Genel anestezi almaya uygun olup olmadığı, cerrahiye engel ek hastalıklarının varlığı araştırılır. Gereğinde çocuk hastalarda çocuk nörolojisi ve psikiyatrisinden görüş alınabilir.
Koklear İmplant (Biyonik Kulak) ameliyatı
Ameliyata uygun olarak şeçilen aday için Koklear İmplant operasyonu genel anestezi altında yaklaşık 3-4 saat sürer. Operasyonun riski diğer kulak operasyonlarına benzer şekildedir en önemlileri yüz felci, beyin omurilik sıvısının gelmesidir. Kulak arkasına yapılan kesiyle implant için yuva hazırlanır. İç kulağa yani kokleaya elektrodlar cerrahın tercihine göre yuvarlak pencere veya kokleostomi değilen kokleaya açılan pencere yardımıyla iletilir. Operasyon sahası kapatılmadan önce elektrot fonksiyonu ile implantın çalışıp çalışmadığı test edilir. Ameliyat sonrasında hasta kendine geldikten sonra radyoloji bölümde çekilen grafilerle elektrodların yerleri kontrol edilir. Hastaya ağrı kesici; enfeksiyon riski açısından ise antibiyotik tedavisi verilir. Hastanın pansumanları günlük olarak kontrol edilerek hasta doktorunun uygun gördüğü zamanda taburcu edilir. Taburcu sonrasında hastanın yakın takibi gerekmektedir.